یکی از مباحث مهم در تجهیزات کوهنوردی «پوشاک» است؛ که شاید یکی از نقاط ضعف ما در کوهنوردی باشد (که اکثراً بدون توجه به آن، دلیل را در جای دیگری جست و جو میکنیم). لباس از طریق ایجاد یک لایه عایق در مجاورت پوست، به انسان کمک میکند تا احساس راحتی نماید. البته «راحتی» در کوهنوردی اصطلاحی نسبی است. در کوهنوردی مسئله اساسی در رابطه با «راحتی»، خشک نگه داشتن خود، و در صورت خیس شدن، گرم نگهداشتن و خشک کردن سریع بدن است. دشمنان این راحتی یعنی باران، باد، سرما و گرما، همواره علیه این لایه محافظتی فعالیت میکنند. رطوبت طولانی مدت بدن (حتی در هوای معتدل) میتواند باعث افت و اختلال در حرارت مرکزی بدن شود. همچنین کوتاهی از حفاظت بدن در مقابل باد نیز میتواند باعث افت حرارت بدن شود. لباسهای شما باید قادر به حفظ گرمای بدن در مقابل سرما باشند؛ در موارد زیادی افراد بدشانس با لباسهای غیراستاندارد دچار سرمازدگی شدهاند که این بیماری خطرناک، باعث بسیاری از مرگ و میرها در کوهستان است. بعلاوه در برابر گرمای بیش از حد روزهای گرم نیز که باعث تعرق زیاد، خیس شدن لباسها و تخلیه آب بدن میشود، قابلیت تهویه، تنفسی بودن و محافظت از اشعه خورشید، از خصوصیات مهم پوشاک کوهنوردی هستند. بنابراین لباس کوهنوردی خدمتی بالاتر از «راحتی» انجام میدهد، چراکه در طبیعت «ایمنی» مسئله بسیار مهمی است. شما باید با دقت لباسهای خود را انتخاب کنید، تا در مقابل سرما، گرما، رطوبت و… محافظ و نجات بخش شما باشند.
پوشاک کوهنورد به علت سرعت در تغییر شرایط جوی یا شرایط بدنی، باید قابلیت سرعت عمل و انعطاف پذیری لازم را داشته باشد. البته منظور از انعطاف، تغییر پذیری با شرایط کوهنورد است، نه نرمی و لطافت پوشش! همچنین به علت تغییرات در شرایط فیزیکی، نمیتوان از لباسهای تکلایه ضخیم استفاده کرد، چراکه برای مثال در ابتدای حرکت، بدن سرد است، ولی پس از ۱۵ دقیقه، میزان سوخت و ساز بدن به شدت بالا میرود و کوهنورد نیاز به کم کردن پوشاک در حین حرکت دارد. اما اگر شما یک لایه ضخیم به تن کرده باشید، نمیتوانید در آن تغییراتی ایجاد کنید. پس یکی از نکات مهم در پوشاک کوهنوردی لایه لایه بودن یا پوشش چند لایه است. این گونه پوشش به شما امکان میدهد که به هر میزان توانایی تغییر در پوشاک خود را داشته باشید.
اما سیستم لایهای چیست؟ این پوششهای چند لایه چگونه باید باشد؟ و جنس آنها چگونه انتخاب شود؟!
با استفاده از پوشیدن لایهای لباس میتوانید تأثیر و قابلیت آن را بالا ببرید. این سیستم، با بالا و پائین رفتن حرارت بدن و شرایط جوی کوهستان سازگار است. هدف سیستم لایهای این است که با حداقل وزن و حجم لباس، حرارت بدن را در تمام مدت در سطح مطلوبی حفظ کند. برای نیل به این منظور اغلب باید تنظیماتی انجام داد. اکثر کوهنوردان با تجربه، در بیشتر فعالیتهای کوهنوردی خود از سیستمی که از چند لباس مختلف با کیفیت خوب تشکیل شده است، استفاده میکنند و ترکیبهای مختلفی از این سیستم را در شرایط مختلف و بر حسب نیازهای شخصی به کار میگیرند. ممکن است لایه اساسی تغییر کند، وسایل عایق کم یا بیشتری استفاده شوند، چیزهای جدیدی مثل لباسهای لایه رویی بوجود بیایند و خریداری شوند، اما اساس و هسته سیستم لایه ای با گذشت زمان و به بازار آمدن لباسهای با تکنولوژی پیشرفته کماکان به همان شکل باقی مانده است.
پایه سیستم لایهای جهت ورزشهای درون طبیعت عموماً متکی بر سه نوع لایه است:
لایه اول، برای خشک و تمیز نگاه داشتن بدن در طول فعالیت
لایه دوم، برای حفظ گرما و تامین دمای مناسب بدن در طول فعالیت یا به هنگام استراحت در کمپ یا توقفها
لایه سوم و بیرونی، جهت محافظت از باد، باران و برف
*توجه: در برخی از سیستمها تعداد این لایهها به ۴ لایه افزایش یافته، که تفاوت آن در تفکیک لایه میانی یا حرارتی به دو لایه مجزای ضد باد و گرمایشی است، که قابلیت انعطاف پذیری بیشتری را بالاخص در فصول سرد سال ایجاد میکند.
• لایه اول:
این پوشاک شامل پیراهن، شلوار، دستکش، کلاه و حتی جوراب میشود. پوشاک این گروه در تماس مستقیم با بدن و پوست بوده و وظیفه انتقال رطوبت ناشی از تعرق از پوست به بیرون لباس (یا لایه های بعدی) را بر عهده دارد، تا بدن تا جای ممکن خشک بماند. در مدلهای فنی و گران قیمتتر، خاصیت ضد باکتری و ضد میکروبی نیز به این لباسهای اضافه شده تا از بروز بیماری، به خصوص بیماریهای پوستی جلوگیری کند، چراکه ممکن است در یک برنامه صعود به ارتفاعات، امکان استحمام برای کوهنورد در مدت طولانی فراهم نگردد. از نکات اصلی پوشاک این لایه، جذب بودن یا همان استرچ بودن آنهاست. ضروری است همه پوشاک این لایه، از کلاه تا دستکش، مانند لباس غواصی جذب بدن شما باشد، تا به شما آزادی عمل و راحتی در کار را بدهد. همچنین در تماس نزدیکتر با سطح پوست رطوبت بدن را سریعتر گرفته و آن را خشک نگه دارد. اگر دقت کرده باشید اکثر لباسهای لایه اول کوهنوردی به رنگ مشکی یا رنگی تیره است. دلیل آن این است که هر چه رنگ لباس تیره تر باشد خاصیت محافظت از اشعه ماورای بنفش یعنی همان SPF لباس بیشتر می شود و بدن شما بیشتر محافظت خواهد شد. اگرچه معمولا روی این لایه ما از لایه های دوم ویا سوم نیز استفاده میکنیم، اما بسیار پیش می آید که در یک برنامه زمستانی به دلیل تابش مستقیم آفتاب روی سطوح پر برف و درخشان، حتی با اندکی فعالیت، روز گرم و پر حرارتی را تجربه میکنیم و تنها چیزی که بر تن داریم لایه اول است؛ در این حالت از آسمان توسط خورشید و از زمین توسط انعکاس اشعه برفها در معرض آسیبهای شدید اشعه ماورای بنفش هستیم به خصوص که در ارتفاعات ، شدت این اشعه نیز به خاطر غلظت کم هوا بیشتر است و اینجاست که رنگ مشکی و خاصیت ضد اشعه بودن لباس ارزش خود را به خوبی نشان می دهد.
پیراهن و شلوار لایه اول، در دو مدل زمستانی و تابستانی تولید میشوند. در نوع تابستانی که فوق العاده سبک است خاصیت گرمایی در نظر گرفته نشده، بلکه تبادل هوا بیرون و داخل لباس لحاظ شده تا بدن خنک مانده و در یک فعالیت گرم تابستانی کوهنورد دچار گرمازدگی نشود. پیراهن و شلوار لایه اول زمستانی که غالباً سنگینتر هستند، از نوع پشم مصنوعی بوده که بدن را در حین فعالیت گرم نگه میدارند و تا حدودی نیز در مقابل نفوذ باد مقاوم هستند. معمولا کارخانههای تولید کننده، نوع تابستانی یا زمستانی آن را در توضیحات مشخص میکنند. ممکن است بتوانید لایه اول تابستانی را در برنامه یکی دو روزه تا ارتفاع ۴۰۰۰ متری فراموش کنید، اما ضروری است حداقل از دستکش و پیراهن لایه اول در برنامه زمستانی استفاده کنید، زیرا معمولا بیشترین آسیب در زمستان از این دو ناحیه است.
• لایه میانی:
این پوشاک را بر روی پوشاک لایه اول میپوشند و هدف آن گرم نگه داشتن بدن است؛ از این رو به آن لایه گرمایی (insulation) نیز میگویند. لایه میانی ممکن است یک یا چند لباس از جنس پشم مصنوعی یا پوشاکی از جنس الیاف مصنوعی و یا پر باشد. پوشاک گرمایی از جنس پشم مصنوعی برای گرم نگه داشتن بدن حین فعالیت در یک روز بسیار سرد یا یک فعالیت بسیار سبک است . به این معنا که گرم نگه داشتن بدن شما منوط به انجام فعالیت است آنگاه این لباس گرما را کمتر از دست داده و شما احساس تعادل می کنید اما اگر برای دقایقی متوقف شوید رفته رفته احساس سرما به شما باز می گردد. از این رو به این پوشاک لایه فعال یا Active layer میگویند، یعنی پوشاک در زمان فعالیت.
از پوشاک جنس الیاف یا پر، جهت حفظ دما و گرم نگه داشتن بدن در زمانی که فعالیتی ندارید استفاده میشود، مثل توقفهای طولانیتر داخل چادر و استراحتگاه، در واقع عمدتاً هرجا پوشاک به عنوان لایه میانی یا layer Middle دسته بندی شد، منظور همان Active Layer است و هرجا پوشاک به عنوان Insulation بیان شد، منظور پوشاک پر یا الیاف است. پس این نکته را در نظر داشته باشید اگر چند دست هم پوشاک میانی پشم مصنوعی بپوشید و در یک شب زمستان داخل چادر بروید پس از مدتی حتما با احساس سرمای زیاد مجبور به تحرک می شوید تا خود را گرم کنید. اگر قصد شب مانی در یک برنامه زمستانی را دارید کلید استراحت راحت در چادر به لحاظ پوشاک، استفاده از کت پر و جوراب پر است. به خصوص هنگام خواب، بهترین پوش کفش دوپوش، نیز راحتی و گرمای یک جفت جوراب پر را به شما نمی دهد.
• لایه بیرونی:
این لایه آخرین لباسی است که میپوشیم و در معرض فضای آزاد قرار میگیرد. بنابراین این پوشاک میبایست علاوه بر ضدباد و ضدآب بودن، بتواند رطوبت یا همان بخار آبی که از لایه اول به میانی و سپس به آن رسیده را نیز به بیرون انتقال دهد تا چرخه خشک ماندن بدن با چرخه خشک ماندن لباسها کامل شود. به عمل انتقال بخار آب از لباس به بیرون اصطلاحاً «تنفس» میگویند.
گتر، شلوار و کاپشن این لایه از پوشاک واجب برنامههای زمستانی، حتی یک روزه است. شلوار و کاپشن این لایه در انواع یکلایه، دولایه و سهلایه تولید می شود که بسته به نوع برنامه و سایر پوشاک لایه اول و دوم انتخاب میشود. لایه بیرونی خود با دو دستهبندی جداگانه معرفی میشود: یکی لایه نرم (Soft shell) و یکی لایه سخت (Hard shell). لایه نرم، پوشاکی از جنس پشم مصنوعی اما بسیار مقاوم در برابر باد و رطوبت است و در مقابل لایه سخت پوشاکی از جنس نوعی پلاستیک است، که به پارچه چسبانده یا اصطلاحاٌ لمینیت شده، که قابلیت تنفس بالایی دارد و صددرصد ضدباد و آب است. لایه نرم خاصیت گرمایی بالایی دارد و میتواند کار لایه میانی را هم انجام دهد، یعنی میتوانید لایه میانی را حذف کنید و با دولایه، یعنی لایه اول و بر روی آن لایه نرم بیرونی، یک برنامه در هوای سرد انجام دهید و از سبکی، گرمی و تنفس بالای پوشاک خود لذت ببرید. اما این پوشاک ضد آب و باد نیست بلکه صرفاً در برابر باد و آب مقاوم است، یعنی اینکه به راحتی خیس نمیشود و آب جذب نمیکند و درصد بالایی از نفوذ باد نیز جلوگیری میکند، پس فقط برای هوایی بدون بارندگی یا بارش خفیف مناسب هستند . لکن برای شرایط بسیار سخت به لحاظ بارندگی یا فعالیت طولانی در بارش مناسب نیست.
فعالیتهای نصف روزه در تابستان
برای یک فعالیت نیمروزی در فصل تابستان ما یک سیستم دولایه را پیشنهاد می کنیم؛ تا زمانی که هوا گرم است و خیلی از شهر و امکانات شهری دور نشدهاید، نیازی به حمل لباسهای بسیار گرم نیست. اما توجه داشته باشید که امکان وزش باد یا حتی بادهای شدید در روزهای گرم تابستان هم وجود دارد. بنابراین استفاده از یک بلوز آستین بلند از جنس پشم یا الیاف مصنوعی به عنوان لایه اول به همراه یک بادگیر سبک و کم حجم، کافی و مناسب است.
فعالیتهای یک یا چند روزه در تابستان (باحمل کولهپشتی)
ممکن است شرایط آب و هوا شما را یک فعالیت یک یا چند روزه در کوهستان و طبیعت، با پیشامدهای غیرقابل پیشبینی و متغیر از قبیل باد، طوفان، رعد و برق و کاهش دما در ارتفاع غافلگیر کند. بدون تجهیزات کافی مواجهه با چنین شرایطی نه تنها ناخوشایند است، بلکه خطرناک هم هست. بنابراین بهتر است قدری محتاط تر عمل کنیم و برای هر شرایطی آماده باشیم. پیشنهاد ما استفاده از یک سیستم سه لایه است: لایه اول همانند فعالیت نیمروزی میتواند یک بلوز آستین بلند یقه زیپ دار از پشم مرینوس یا الیاف مصنوعی باشد بعلاوه یک لایه میانی نسبتاً گرم با وزن مناسب که با یک بالاپوش سبک ضد باد و آب کامل میشود. برای اطمینان بهتر است یک کلاه گرم هم همراه داشته باشید
فعالیتهای زمستانی
برای هوای سردتر و فعالیتهای که با رطوبت بیشتری سرو کار داریم مثل یخ نوردی یا اسکی یا کوهنوردی حرفهای، یک سیستم چهار لایه بهترین عملکرد را دارد و به شما این امکان را می دهد تا هنگام فعالیت زیاد در روز خنک و هنگام توقف در هوای سرد گرم بمانید. لایه ها را می توان متناسب با شرایط کم یا زیاد کرد. یک لایه اول از الیاف مصنوعی یا پشم مرینوس به علاوه یک لایه میانی با وزن کم یا متوسط از پشم ، البته در سیستم چهار لایه، لازم نیست لایه میانی به گرمی سیستم سه لایه باشد چراکه شما از یک لایه جداگانه برای عایق گرمائی استفاده می کنید. اندازه لایه عایق گرمائی باید به گونهای باشد که بتوان آن را روی لایههای زیرین پوشید، که معمولاً از جنس پر یا الیاف مصنوعی است. گرچه الیاف مصنوعی سنگین تر و حجیم تر هستند ولی در فعالیتهای که امکان خیس شدن وجود داشته باشد تحمل وزن و حجم الیاف مصنوعی منطقی تر به نظر می رسد چرا که پر در حالت خیس هیچ کاربردی نخواهد داشت. لایه آخر یک لایه سخت است که با انتخاب جنسهای گورتکس یا مشابه آن شما را در برابر عوامل خارجی محافظت میکند.
انتخاب جنس لباس
لباسهای مناسب فعالیتهای هوای آزاد از الیاف مختلفی ساخته می شوند که هر کدام آﻧﻬا دارای مزایا و اشکالات خاص خود هستند. بطور کلی الیاف گوناگونی با توجه به خصوصیات، مزایا و معایب، در ساخت لباسهای مختلف و سایر تجهیزات کوهنوردی استفاده میشوند.
الیـاف طبیـعی :
در گذشته تنها پوشاک موجود کوهنوردی، لباسهای با الیاف طبیعی بودند. پنبه، پشم و پر از مهمترین این الیاف هستند. هر چند این الیاف خوب کار می کنند، اما اغلب مستعد جذب آب به خود هستند که در بسیاری از موارد یک امتیاز منفی است.
• پنبه: پنبه یا کتان در صورت خشک بودن مناسب و راحت است، اما در صورت خیس شدن خاصیت عایق بودن خود را از دست میدهد و معمولاً برای خشک شدن به زمانی طولانی احتیاج دارد. به دلیل این خواص، اتکا به لباس کتان یا پنبهای برای گرم شدن یا گرم ماندن کار خطرناکی است. در بسیاری از تراژدی های سرمازدگی، کتان نقش اصلی را بازی میکند. اما، در هوای گرم لباس پنبهای عامل تهویه و خنک شدن خوبی است و میتواند محافظ خوبی در مقابل خورشید باشد. در روزهای گرم پیراهن خیس به تن کنید تا بخار آب آن باعث خنکی شما بشود.
• پشم: نسبت به پنبه رطوبت کمتری به خود جذب میکند و آب کمتری در خود نگه میدارد، بنابراین برای خشک شدن هم به زمان کمتری احتیاج دارد. زمانی که پشم خیس میشود، الیاف آن مانند پنبه به هم نمیچسبند و از این رو کماکان مقداری هوای مرده بین الیاف آن باقی میماند و هم چنان میتواند لایه عایق مناسبی باشد. این خاصیت عدم چسبندگی الیاف پشم در هنگام خیس شدن باعث میشود تا ماده اولیه خوبی برای جوراب باشد. اشکال اساسی پشم در وزن سنگین و حجم آن است. لباسهای پشمی به شیوههای مختلفی تولید می شوند. هر چه مرحله تولید آن کوتاهتر باشد (یعنی به پشم خام نزدیکتر باشد) عایق بهتری در مقابل آب خواهد بود. پشم باعث تحریک خارش میشود، اما بعضی از انواع آن (مثل مرینوس) در تماس با پوست خیلی نرم و راحت هستند. همچنین پشم قابلیت جذب رطوبت بیشتری نسبت به الیاف مصنوعی دارد. بعلاوه الیاف پشم در تماس با حرارت مانند الیاف مصنوعی ذوب نمیشوند و لباس پشمی در تماس با سطوح لغزنده مثل برف، اصطکاک بیشتری تولید میکند که نکته مثبتی در هنگام ترمز کردن بر روی سطوح شیبدار است.
• پر: پر غاز با کیفیت، گرمترین ماده عایق و گرمایی با وزن کم است. این ماده همچنین قابلیت فشرده شدن زیادی دارد و هر چقدر هم که کوچک و فشرده شود، بعد از بازکردن، خیلی سریع هوا را دربین خود ذخیره میکند و از اینرو بسیار گرم است. این خواص باعث محبوبیت پر برای تولید کت و انواع کیسه خواب شده است. پر خوب گران است، ولی دوام بیشتری نسبت به بسیاری مواد عایق دیگر دارد. متأسفانه پر به محض اینکه خیس شود، همه خواص خود را از دست می دهد و خشک کردن آن در شرایط رطوبتی تقریباً غیرممکن است. پر را باید از رطوبت و نم حفظ کرد.
الیاف مصنوعی :
امروزه الیاف مصنوعی به صورت گستردهای جایگزین الیاف طبیعی در لباسهای کوهنوردی شدهاند. خیلی از این الیاف ها دارای خاصیت هیدروفوبیک (hydrophobic) (یعنی تمایل به جذب آب کمتر) هستند. لباسهای ساخته شده از الیاف مصنوعی هم مقداری رطوبت به خود جذب می کنند، اما این رطوبت بین رشتهها و الیافها جای میگیرد، نه درون آﻧﻬا! وقتی این گونه لباسها خیس شوند، می توان آﻧﻬا را چلاند، بقیه آب خیلی سریع تبخیر خواهد شد.
o پولیستر و پولی پروپیلن:
این الیاف در جذب عرق بدن به شکل فتیلهای عمل میکند و چون آب را به خود جذب نمیکنند، برای لایه مجاور پوست مناسباند. لباسهای زیر از جنس پولی پروپیلن خوب عمل میکنند ولی تا حدی خارشآور هستند و پس از گذشت مدتی از پوشیده شدن آﻧﻬا، بوی نامطبوعی ایجاد میکنند. از اینرو پولیستر تا حد زیادی جایگزین لباسهای زیر از جنس پولی پروپیلن شده است. الیاف پولیستر در تماس با پوست، هم احساس نرمی ایجاد میکنند و هم بوی نامطبوع کمتری تولید میکنند. بعلاوه زمانی پولیستر و پولی پروپیلن که در مجاورت پوست استفاده می شوند، می توانند به عنوان عایق خوب هم عمل کنند. لباس زیرهای بلندی با وزن بیشتر در این مورد وجود دارند. همچنین ژاکت و شلوارهایی از الیاف بافته شده به شکل لباس های کلفت و یا لباسهای گشاد و راحت پولیستر وجود دارند. این لباس ها هر چند سبک هستند ولی مقاومت آﻧﻬا در مقابل باد کم است و بعضی از آﻧﻬا هم حجیم هستند.
o نایلون:این الیاف مصنوعی در اشکال زیادی تولید میشود و از اینرو به عنوان یک الیاف چند منظوره در دنیا مطرح است. در فعالیتهای کوهنوردی و فضای آزاد، الیاف نایلونی عمدتاً در لباسهای لایه بیرونی استفاده می شوند. انواع مختلف نایلون دارای خصوصیات متفاوتی هستند؛ بعضی از آﻧﻬا در مقابل باد، خوب مقاوم هستند، بعضی دیگر لیز و نرم هستند. اما همه آﻧﻬا به داشتن قدرت و دوام معروف هستند. یک نقص در رابطه با نایلون اینست که (اگر خوب عمل نیاورده شده باشد) آب را به خود جذب میکنند و خشکشدن آﻧﻬا هم به آهستگی صورت میگیرد. زمانی که دو یا چند الیاف با هم مخلوط میشوند، خواص ﻧﻬایی الیاف ترکیب شده، مابین خواص الیافی که به عنوان مواد اولیه مصرف شده اند، قرار دارد.
o الیاف ضد آب:
کاپشن شلوارهای ضدآب معمولاً از جنس نایلون و یا مواد ترکیبی نایلونی هستند. البته نایلون به تنهایی ضد آب نیست، از این رو لباسهای ضدآب این گروه خاصیت واترپروفی خود را از سایر الیاف و یا دیگر شیوههای تولید و عمل آوردن الیاف مصنوعی بدست می آورند.
o الیاف ضد آب– غیرتنفسی:
آسانترین روش این است که لباسها را با یک لایه پولی اورتین بپوشانند. این یک لایه غیرتنفسی سبک و نسبتاً ارزان است ولی در مقابل سایندگی و کپکزدگی چندان مقاوم نیست. هر چند چنین لایهای مانع نفوذ و ورود باران از خارج میشود، اما در مقابل سد راه عرق و بخار متصاعد از بدن هم هست. اگر در حال فعالیت سخت باشید، بدن عرق و بخار تولید میکند که باعث خیس شدن لایه عایق می شود. چنانچه لیوان چای گرم در ظرف یک بار مصرف داشته داشته باشیم و روی ان یک درپوش پلاستیکی بگذاریم، بخار چای باعث تعرق درپوش از درون میشود. بدن شما به نوعی مانند چای گرم است. اگر عرق بدن راهی برای خروج از لایه رویی نداشته باشد، شما خیس خواهید شد.
o الیاف ضدآب- تنفسی:
این الیاف جهت کاهش مشکل حبس شدن رطوبت در بیرون و داخل طراحی شده است. در هر سانتیمتر این لایه نایلونی میلیاردها سوراخ ریز تعبیه شده است. مولکولهای بخار آب حاصل از تعرق بسیار کوچکتر از خود آب هستند و از این سوراخها به بیرون رانده میشوند. حفرههای روی این لایه برای عبور آب به شکل بخار به اندازه کافی بزرگ هستند، ولی جهت ردشدن آب به شکل مایع و یا باران بسیار کوچک هستند. بنابراین لایه ذکر شده در عین حال که ضدآب باقی میماند، تنفس هم میکند. بدون هیچ تعجبی، لایههایی این چنینی بسیار گرانتر از لایههای پوششی معمولی هستند. مانند بسیاری از تجهیزات کوهنوردی، لایههای پوششی ضدآب- تنفسی هم در مارکهای مختلف تولید و عرضه می شوند. از این رو در اغلب موارد باید با فروشنده جهت کسب اطلاعات مشورت کرد.
o الیاف چسباندنی ضدآب- تنفسی ممبرانی:
این ممبرانها که معروفترین آﻧﻬا گورتکس است، مانند لایه پوششی ضدآب- تنفسی سوراخهای میکروسکوپی ریزی در سطح لباس هستند. ممبران ها براساس همان تئوری که در مورد لایه پوششی ضدآب- تنفسی بیان شد عمل می کنند. اما در اینجا این لایه پوششی به صورت جداگانه بر روی نایلون تولید میشود. لباسهایی که با استفاده از لایههای این چنینی درست میشوند، از لباسهای دارای لایه پوششی ضدآب-تنفسی گرانتر هستند. اگر در نگهداری آﻧﻬا دقت شود، هر دو نوع این لباسها میتوانند مدت زیادی دوام بیاورند. هر چند الیاف ضدآب- تنفسی، تکامل یافتهتر از لایههای قدیمی نایلون هستند، اما چیز کامل و ایده آلی نیستند. اگر فعالیت زیاد و سختی داشته باشید، بدن شما عرق زیادی تولید میکند و لایه خارجی لباس از درون خیس می شود. از انجا که بخار عرق تبدیل به مایع شده است، بنابراین مواجه با همان مسئله قدیمی خواهید بود. رفع آب در سطح خارجی هم میتواند تولید مشکل کند. اگر آب باران آنقدر نباشد که آب روی لباس حرکت کند و به پائین بلغزد، بنابراین سطح خارجی لباس را می پوشاند و سوراخ ها را کیپ می کند و به مقدار زیادی جلوی تنفس کردن لباس را می گیرد. اغلب لباسهای ضد آب- تنفسی در قسمت ضدآب خود خوب عمل می کنند، اما طرح های مختلف آﻧﻬا بر روی تهویه آنان تأثیر می گذارد. این مسئله می تواند در رابطه با تکنیک ساختمان آﻧﻬا و چیزهایی مثل زیپ ها، زیربغلها و شکل ان در قسمت بالاتنه باشد. قدرت تنفسی اضافه معمولاً با بالارفتن قیمت همراه است.
• انواع لباس کوهنوردی:
در هوای سرد ، لباسهای زیادی مورد احتیاج است. لباسهای نیم تنه بالایی عموماً شامل زیرپوشهای بلند، پیراهنهای پشمی یا الیاف مصنوعی، جلیقه از جنس پولار، کت پر و یا لباسهای انباشته شده از الیاف مصنوعی است؛ برای نیم تنه پائینی میتوانید از زیرشلوار گرم بلند یا شلوار پشمی، الیاف ترکیبی، استرچ، نایلون بافته شده یا پولار استفاده کرد. در شرایط آب و هوایی سرد می توان از لباسهای عایق و گرمایی سرتاسری (مثل لباس های اسکی) استفاده کرد.
o زیرپیراهن و عرق گیر
حفاظت در مقابل سرما را میتوان از زیرپوش بلند در لایه مجاور پوست شروع کرد. الیاف «فتیلهای» پولی پروپیلن و پولیستر در این رابطه بسیار محبوب هستند. بعضی از کوهنوردان هم پشم را ترجیح میدهند. این لباسها باید به اندازه کافی بلند باشند تا بتوان آﻧﻬا را درون شلوار زد و یا روی شلوار انداخت. فاصله بین شلوار و لباسهای لایه بالایی باعث فرار گرمای با ارزش بدن میشود. لباس زیر و عرق گیرهای یقهدار هر چند وزن بیشتری را تحمیل میکنند ولی باعث گرمای بیشتری میشوند. زیرپوشهای بلند تیره در زیر نور آفتاب حرارت زیادی به خود میگیرند و سریعتر خشک میشوند. لباسهای با رنگ روشن برای روزهای گرم مناسب هستند و بلندی آﻧﻬا باعث حفظ پوست بدن از آفتاب و یا حشرات می شود.
پیراهن کوهنوردی
پیراهن کوهنوردی باید راحت و بلند باشد، مانع حرکت آزادانه دستها و عضلات بدن نگردد و تنفس براحتی انجام شود. در کوهستان از پیراهن با یقه سفت و زبر استفاده نکنید؛ در تابستان از پیراهن ترکیب نخ و الیاف و در زمستان از نوع کرکی، پشمی یا الیاف استفاده نمائید. پیراهن کوهنوردی معمولاً دارای جیبهای بیشتری است و هرگز آستین کوتاه نمیباشد، چراکه پیراهن آستین بلند در کوهستان، بخصوص در معابر سنگی از آسیب و خراشیدگی دست و بازو جلوگیری کرده و پوست بدن را محافظت مینماید. در زمستان میتوان از بلوز یقه اسکی استفاده نمود، که نوع پشمی آن مطلوبتر است و علاوه بر نگهداشتن حرارت در بدن عایق سرما بوده و بدن بخوبی تنفس مینماید.
عرق گیرهای نخی و لباسهای جین خود را در خانه بگذارید و در کوهستانهای سرد از آنها استفاده نکنید.
کت گرم کوهنوردی
کت گرم کوهنوردی از تجهیزات ضروری برای کوهنوردی است، معمولاً دارای کلاهیست که تمام سر و گردن را میپوشاند، البته نوع بدون کلاه ان هم موجود میباشد. معمولاً از جنسهای الیاف پولیستر، پر قو یا پولار دوخته میشود، نوع پر آن در بازار گران قیمت تر می باشد و بدن کوهنوردان را به خوبی گرم نگاه می دارد. سعی کنید در موقع انتخاب کمی گشادتر از کت معمولی باشد، تا بتوانید آن را روی همه لباسها بپوشید.
بادگیر
اندازه بادگیر باید به حدی باشد که بتوان سایر لایه ها را هم در زیر آن به تن داشت، بدون اینکه حالت فشردگی پیش بیاید و یا مانع حرکات و انعطاف بدن شود. بادگیر باید دارای کلاه با یک نقاب، و در قسمت گردن دارای ریسمانهای کشیدنی برای کوچکتر کردن قسمت صورت باشد، تا باران صورت و گردن را خیس نکند. کلاه بادگیر باید آنقدر بزرگ باشد که بتوان یک کلاه ایمنی در زیر آن بر سر گذاشت، ولی در عین حال بزرگی ان باعث محدود شدن دید (مخصوصاً در جوانب) نشود. دارای قابلیت بازشدن و تنظیم کردن در قسمت جلو، کمر، زیربغل، جوانب و سرآستین ها باشد تا بتوان تهویه در لباس بوجود آورد و یا انرا محکم بست. دندانه های زیپ ها، بزرگ و مقاوم باشند و روی زیپ دارای زبانه باشد تا انرا از خیس شدن حفظ کند ولی اجازه تهویه لباس را بدهد. بعضی از زیپ ها از جنس ضدآب هستند. درزها و دوخت های ان خوب ضدآب و عایق و محکم باشند.دسترسی به داخل جیب ها با دستکش و در حالیکه کوله را به پشت دارید، آسان باشد. جیب ها باید دارای درپوش مناسب برای محافظت از باران باشند. قد ان به اندازه کافی بلند باشد و تا زیر قسمت کمر شلوار را بپوشاند و در این قسمت دارای یک بند کشیدنی باشد تا قسمت پایین تنه را کیپ کند. آستین ها قسمت مچ را کاملاً بپوشانند. چسبانک، قزن قفلی و گیره های مخصوصی قسمت مچ را کاملاً کیپ نگه دارند.
کاپشن بارانی
بارانی در مدلهای مختلفی تولید میشود. نوع استاندارد آن دارای زیپی کامل در جلو است که تهویه آن آسانتر است. بسیاری از کوهنوردان که خواستار وزن و حجم کمتر و مقاومت بیشتر در مقابل باد هستند، انوراک (ژاکت های بدون زیپ سراسری جلو) را ترجیح میدهند. هر نوع بارانی که تصمیم گرفتید بخرید، قابلیت تنفسی بودن الیاف آن را بررسی کنید.
گرم کن زیر شلواری
گرمکن و زیر شلورای باید گرم و نرم انتخاب شود و عضلات بدن براحتی در آن حرکت و تنفس نمایند. در ارتفاعات بالا بهتر است زیرشلواری نرم پشمی اختیار نمود. در کوهنوردی بلندمدت در ارتفاعات برای حفظ و گرم ماندن عضلات پا، استفاده از گرمکن اجتناب ناپذیر است.
شلوار کوهنوردی
یکی دیگر از وسایل لازم در کوهنوردی شلوار مخصوص کوه است، که البته کمتر به آن توجه می شود. بارها شنیدهایم که میگویند شلوار کوهنوردی با شلوار معمولی فرق ندارد، اما باید گفت ممکن است این نقل قول صرفاً در راهپیمائیهای ساده صادق باشد، ولی تجربه ثابت کرده است که وجود شلوار کوهنوردی در مسیرهای سنگی و فنی کوهستان اجتناب ناپذیر است. یکی از خصوصیات این شلوار این است که قسمت شکم و تهیگاه و کلیه های کوهنورد را جمع و جور نگه میدارد و با بستن بند پائین شلوار اجازه فعالیت بیشتری به عضلات پا داده می شود. و پاچه آن مانند شلوارهای شهری دست و پاگیر نبوده و به سنگ و کلوخ کوهستان گیر نمیکند و در ﻧﻬایت بدن براحتی در آن تنفس میکند.
شلوار گرم کوهنوردی
از نوع الیاف پولیستر، پلار و پر قو دوخته میشود که بسیار گرم و راحت است، موارد استفاده آن در ارتفاعات بالا و مناطق سردسیر و برنامههای زمستانی است و از هر طرف دارای زیپ است تا پوشیدن آن براحتی انجام شود. جنس پارچه آﻧﻬا باید از الیاف بهم فشرده درست شده باشد، تا در مقابل باد و سائیدگی مقاوم باشند، پشم و ترکیب پشم و موادمصنوعی در این زمینه خوب عمل می کند. شلوارهای پولار هر چند وزن کمتری دارند ولی در مقابل سائیدگی و باد مقاوم نیستند. سعی کنید شلوارهایی انتخاب کنید که در قسمت نشیمنگاه و زانوها دارای لایههای اضافی باشد و دارای زیپهایی باشد تا حتی زمانی که کرامپون یا اسکی به پادارید بتوانید آﻧﻬا رابه تن کنید.
شلوار بارانی
این شلوارها باید دارای زیپ سراسری باشند تا در حالی که کرامپون، کفش یا اسکی به پا دارید، بتوانید آﻧﻬا را از تن در بیاورید و یا به تن کنید. از انجایی که شلوارهای بارانی در مقایسه با کاپشن بارانی کمتر پوشیده می شوند (چرا که بیشتر مواقع گترها کافی هستند) و این شلوارها در عبور از مناطق دارای درختچه و گیاه و یا سْرخوردن روی برف از بین می روند، بنابراین خرید شلوار بارانی از جنس غیرقابل تنفسی باعث صرفه جویی در پول شما می شود. بعضی از کوهنوردان (مخصوصاً در هوای سرد) از شلوارهای ضد آب – تنفسی دارای بندهای روی شانه به عنوان قسمت پائینی لایه بیرونی استفاده می کنند. بعضی از این شلوارها دارای لایه عایق گرمایی هستند که مناسب استفاده در برنامه های خیلی سرد است. این شلوارها به طور قابل ملاحظهای گرمتر از شلوار بارانی هستند، چرا که قسمت بیشتری از بالاتنه را میپوشاند و از ورود برف در قسمت کمر جلوگیری میکند.
شلوارک
بعضی از کوهنوردان شلوارکهای کوتاه تا زانو و بالای گتر را ترجیح میدهند تا هم راحتی عمل داشته باشند و هم تهویه صورت بگیرد و از خیس شدن پاچههای شلوار بر اثر درگیری با برف و آب جلوگیری کنند.
کلاه
o یک ضرب المثل قدیمی میگوید: “اگر پاهایتان سرد است، یک کلاه به سرخود بگذارید.” بدون کلاه، سرانسان مانند یک رادیاتور عمل میکند که نصف گرمای بدن از آن خارج میشود. زمانی که بدن سرد می شود، سیستم داخلی بدن انتقال خون به دستها و پاها را کاهش میدهد و آن را برای گرم نگهداشتن نقاط حساس و مهم (از جمله سر) حفظ میکند. زمانی که کلاه بر سر خود میگذارید، این اثر بر عکس می شود. کوهنوردان معمولاً چند نوع کلاه مختلف با خود دارند. همراه داشتن چند کلاه باعث میشود که بتوان سریع خود را با تغییرات حرارت تطبیق داد. جهت جلوگیری از بدشانسی و برده شدن کلاه توسط باد به قعر درهها سعی کنید که آن را با ریسمانی به لباس خود گره بزنید و یا بدوزید. کلاههای عایق و گرم معمولاً از جنس پشم، پولی پروپیلن و یا پولار هستند. کلاههای توفان که تمام گردن و سر را میپوشانند، دارای کارکردهای چند جانبه هستند و میتوان در سرمای زیاد آﻧﻬا را به شکل کامل استفاده کرد و زمانی که هوا گرمتر میشود با تاکردن و بالا زدن ان، تهویه بهتری برای قسمت یقه و گردن ایجاد کرد. سعی کنید که دو کلاه با خودتان داشته باشید. یک کلاه اضافی مانند یک زیرپوش اضافی، حرارت بیشتری تولید میکند و وزن آن هم زیاد نیست. جنس بعضی از کلاههای ضدباران از پارچه ضد آب- تنفسی است که باعث تهویه بیشتر میشود. کلاههای آفتابگیر مدور با لبههای عریض باعث ایجاد سایه روی گردن و گوشها میشوند و بین صعودکنندگان محبوبیت زیادی دارند. یک کلاه نقابدار دارای بند هم میتواند برای این منظور به کار رود که نقاب آن باعث ایجاد سایه روی چشمها می شود و شیشههای عینک را از برف و باران محافظت می کند. بنابراین استفاده از کلاه در کوهنوردی چه در تابستان و چه در زمستان لازم است.
o دستکش
شاید انگشتان سختترین قسمت بدن برای گرمکردن باشند، چرا که در شرایط سخت و سرد، خون آﻧﻬا به قسمتهای دیگر بدن ارسال میشود. متأسفانه این تغییر مسیر جریان خون باعث اختلال در کارهایی که انجام آﻧﻬا از طریق انگشتان صورت میگیرند مثل کشیدن زیپ یا گره زدن میشود که به نوبه خود میتواند باعث کندی حرکت گروه در هنگامی که احتیاج به سرعت بیشتر برای پیداکردن پناهگاه دارند، بشود. برای پیداکردن دستکش یا دستکش دوانگشتی مناسب برای خود باید تجربه بدست آورد و بهترین آﻧﻬا را انتخاب کرد. برای تصمیم گرفتن در این مورد باید توافقی از ضریبهای گرمایی و خوشدستی دستکش را به حساب آورد. بطور کلی حجیم بودن دستکش به معنی گرم بودن آن و کاهش خوشدستی است. هرچقدر صعود فنیتر می شود، مسئله سازگاری این دو ضریب هم برجسته می شود. سیستم پوشیدن لایه ای را در مورد دستکش هم می توان بکار برد. اولین لایه میتواند یک دستکش پنج انگشتی باشد و برای لایه اضافی از یک دستکش دو انگشتی استفاده کرد. دستکشهای دو انگشتی گرمتر از دستکشهای معمولی هستند، چرا که انگشتان در آﻧﻬا کنار هم قرار میگیرند و یکدیگر را گرم میکنند. دستکش هم مانند لباسهای گرمایی، باید از الیافی ساخته شده باشد که در صورت خیس شدن، خاصیت گرمایی خود را حفظ کنند. دستکشهای مناسب معمولاً از جنس الیاف مصنوعی، پشم+الیاف مصنوعی و یا پشم هستند. روکش دستکشهای شما باید انقدر بلند باشد که بتواند ١٠ تا ١۵ سانتیمتر از آستین بادگیر و یا کاپشن شما را بپوشاند و برای بستهشدن به دوردست دارای بندهای چسبی باشد. به دستکش یا روکش دستکش خود ریسمان ایمنی بدوزید و آن را به لباس خود وصل کنید. با این کار هنگام صعود از صخرهها و یا زمانی که باید دستکش های خود را در بیاورید، ترسی از پائین افتادن آﻧﻬا نخواهید داشت. در مدتی که در کمپ هستید، استفاده از دستکشهای استرچ و یا دستکشهایی که در قسمت نوک انگشتان سوراخ هستند، کارکردن دستها را آسانتر میکند و احتیاج به درآوردن کامل آﻧﻬا در حین کار نیست. توجه داشته باشید که اکثر الیاف مصنوعی بر اثر حرارت دیدن ذوب میشوند. زمانی که در هوای سرد سنگنوردی می کنید و تمایل به پوشاندن سرانگشتان خود ندارید و می خواهید که انگشتان شما سنگها را لمس کنند، یک دستکش بدون نوک انگشتان می تواند مناسب کار شما باشد. بعضی از کوهنوردان هم چند جفت دستکش استرچ با خود دارند و هر زمان که دستکش آﻧﻬا خیس شد با جفتی دیگر عوض میکنند. از دستکشهای چرمی در هنگام کارکردن با طناب مثل فرود یا حمایت کردن استفاده میشود. با این دستکشها میتوان طناب را بهتر چسبید و در صورت ترمزکردن با طناب به هنگام سقوط، باعث داغ شدن طناب و سوختن آن نمیشوند. در صورت خیس شدن قابلیت گرمایی ندارند و خشک شدن آﻧﻬا هم به آهستگی صورت میگیرد.
جوراب
جوراب باعث بوجود آمدن یک لایه در زیر پا میشود و پا را گرم میکند و از اصطکاک بین پا و کفش جلوگیری میکند. جورابهای نخی به سرعت خیس و از آب اشباع میشوند و به پا میچسبند و پوست پا را نازک میکنند و باعث بروز تاول میشوند. اگر کفشهایتان قابلیت تنفس کردن و بیرون دادن بخار و عرق پا را ندارند، تا زمانی که کفشها را در نیاورده باشید، عرق پا در کفشها جمع میشود. جورابهای از جنس الیاف مصنوعی (مثل پولیستر، نایلون و آکریل) سریعتر از جورابهای پشمی خشک میشوند. خیلی از کوهنوردان دو جفت جوراب روی هم میپوشند. جوراب مجاور پا یک جوراب نازک نخی است که عرق را از پا دور میکند و به نوعی در جریان کار خشک باقی می ماند. جوراب دوم کلفت و ضخیمتر انتخاب میشود تا بتواند رطوبت عرق پا را از جوراب دیگر جذب کند و تشکیل لایه ای در زیر پا بدهد. بعضی هم یک جفت جوراب نیمه کلفت یا کاملاً کلفت از جنس پشم یا مواد مصنوعی را ترجیح میدهند. البته استثناهای زیادی وجود دارد. یک سنگ نورد دوست دارد که کفشها با انعطاف کامل به پای او چسبیده باشند. از این رو اصلاً جوراب به پا نمیکند و شاید یک جوراب نازک به پا کند. یک کوهنورد در روزهای گرم ممکن است فقط یک جفت جوراب به پا کند، در صورتی که یک کوهنورد دیگر شاید در زمستان، سه جفت جوراب در یک کفش کاملاً بزرگ به پا کند. هر شیوهای که به کار میگیرید، سعی کنید طوری جوراب بپوشید که بتوانید پاهای خود را در کفش تکان بدهید. اگر جوراب اضافی باعث محدودیت گردش خون شود، گرمای اضافی تولید نمیکند. قبل از اینکه جوراب خود را به پاکنید، نقاطی که در انجا خطر تاول زدگی وجود دارد، مثل پشت پاها، را با چسب زخم بپوشانید. این کار بخصوص هنگامی که کفش نو خریدهاید و هنوز جا باز نکرده و همچنین در آغاز فعالیتهای کوهنوردی که پاهای شما هنوز قوی نشدهاند، بسیار مؤثر است. حنا گرفتن نیز باعث کلفت شدن پوست پا میشود و از نظر بهداشتی و مقاومت پا در برابر سرما زدگی خوب و موثر است. جورابهای ضدآب- تنفسی گورتکس در شرایط خیس میتوانند خیلی راحت باشند. اگر این جورابها را روی یک جوراب معمولی بپوشید، جورابهای گورتکس، مانند کفشهای با لایه گورتکس عمل می کنند، با این تفاوت که ساق آﻧﻬا بلندتر و نرمتر خواهد بود.
گتر
در طول فعالیتهای روزانه آب برف، شن و ماسه میتواند از بالای کفش وارد آن شوند. گتر میتواند حدفاصل بین کفش و شلوار را بپوشاند و اجازه ورود چیزی به درون کفش ندهد. کوهنوردان در زمستان و تابستان گتر را همراه خود دارند چرا که باران، شبنم ،گل و برف در تمام طول سال باعث خیس شدن شلوار جوراب و کفش میشوند. پاهای نمناک، انگشتان سرد، شلوار پاره یا حتی یک سوراخ کوچک در شلوار شما میتواند فاجعه به بار آورد. برای اجتناب از سرمازدگی پاها، انتخاب درست گتر اهمیت بسزایی دارد. متداولترین کاربرد گتر جلوگیری از خیس شدن پاها و کفشها است. گتر باید مانع ورود آب و برف آبکی به درون کفش شود. در واقع گتر باید خشکی پا در طول برنامه صعود را تضمین کند. گتر باید گرم هم باشد. پاهای سرد لذت صعود را از بین میبرد و در موارد بیشماری منجر به سرمازدگی میشود. گتر باید ضدآب هم باشد. یک پای خشک از یک پای خیس گرمتر است. لایه اضافی گتر به نگهداری گرمای بدن کمک میکند و خطر سرد شدن پاها را تا حد زیادی کاهش میدهد. اگر پاها خیس شوند، خون از حد معمول سردتر خواهد شد و انگشتان را گرم نمیکند. همچنین گتر باید لباسها را از فرسایش محافظت کند. تجارب بسیاری داریم که سخمه کرامپون به یک شلوار کوه خوب گیر کرده و آن را پاره کرده است. گتری که محکم و خوب ساخته شده باشد مقاوم است و پاره نمیشود و اگر پاره شود، بهای یک گتر بسیار کمتر از شلوار کوه یا یک روکش کفش است. از طرفی تقریباً در هر صعود خراشی روی کفش ایجاد میشود که وجود گتر مانع از این پیشامد میشود. در واقع ارزش گتر به اندازه کاهش قیمت کفش به علت خراشیدگی از رویه یک جفت کفش است. گتر باید کاملاً به رویه کفش بچسبد و روی ان محکم شود و گشاد نباشد تا برف بین رویه کفش و گتر جمع نشود. در این صورت خطر گیر کردن سخمه کرامپون به گتر نیز کاهش مییابد. کار گذاشتن کشباف در دور تا دور انتهای گتر که دور کفش قرار میگیرد نیز این خطر را کم میکند. افرادی که درشت قامت هستند باید گترها را وارسی کنند که به اندازه کافی بلند باشند. اگر از گتر زیپ دار استفاده میکنید، زیپ آن باید از جنس پلاستیکی باشد، زیپهای فلزی در دماهای پایین یخ میزنند.
چـند نکتـه بسیار مـهم:
• توجه داشته باشید که هیچ لباسی به تنهایی مناسب همه کوهنوردان و یا همه شرایط نیست. یک نفر ممکن است سیستم لباسی را انتخاب کند که با سیستم لباس کوهنورد دیگری که وضعیت جسمانی یا سوخت و ساز دیگری دارد، فرق داشته باشد. به همین ترتیب یک کوهنورد همیشه در همه فعالیتهای درون طبیعت از یک سیستم لباس استفاده نمیکند. او ممکن است با توجه به فصل و نوع صعود، لباسهای مختلفی بپوشد. نیازهای شخصی بسیار مهماند. بهترین روش انتخاب لباس برای برنامهها این است که با امتحان، تجربه بدست آورد. اگر در کوهنوردی تازه کار هستید، بهتر است بیشتر از آن چیزی که سیستم لایه ها احتیاج دارند، لباس بردارید تا خودتان را گرم و خشک نگه دارید. فقط زمانی یک لباس را از فهرست وسایل کوله پشتی خود حذف کنید که اطمینان داشته باشید هر شرایطی پیش بیاید، بدون آن لباس هم می توانید زنده بمانید. سعی کنید وزن لباسهای خود را پائین بیاورید ولی نه به بهای به خطر افتادن سلامتی و ایمنیتان. قبل از اینکه روانه برنامه شوید، گزارش وضع هوا را مطالعه کنید و برآورد نمایید با چه شرایط جوی مواجه خواهید شد و سپس بر مبنای آن بار خود را ببندید.
• هنگام خرید لباس حتماً در مورد آن از فروشنده سؤال کنید و برچسبها و نوشتههای همراه آن را حتماً بخوانید. کارکرد لباس را حتماً برآورد کنید، مثلاً آیا این لباس در هنگام خیس شدن هم مؤثر خواهد بود؟ به علاوه مسئله قیمت، دوام، استفاده چند منظوره از آن و قابل اعتماد بودن لباس را هم در نظر داشته باشید.
• لباسهای کوهنوردی اکثراٌ از الیاف مصنوعی و قابل اشتعال تهیه شدهاند، بنابراین قرار دادن آنها نزدیک شعله آتش، برای خشک کردن، بسیار خطرناک است. این لباسها در تماس با اشیاء داغ نیز آسیب پذیر هستند.
• عرق، گل و هر گونه کثیفی، الیاف را آلوده و در نتیجه سوراخهای تنفسی را مسدود میکنند و باعث پائین آمدن قدرت تنفسی لباس میشود. بعضی شویندهها و پاک کنندهها نیز باعث از بین رفتن لایههای لباس میشوند؛ پس در رابطه با چگونگی تمیز نگه داشتن لباستان، حتماٌ از فروشنده سوال کنید.
• گرچه لباسهای تنفسی باید همیشه تمیز باشند، تا بیشترین کارایی و بیشترین طول عمر را داشته باشند، ولی شستن آنها پس از هر بار استفاده هم نمیتواند ایده خوبی باشد، چون حرکت دورانی ماشین لباسشوئی باعث از بین رفتن یا جدا شدن لایه ضدآب رویی لباس میشود.
• هرگز لباسهای کوهنوردی خود را اتو نکنید و با آب داغ و مواد شوینده نشوئید. برای شستشو میتوانید از آب ولرم و شویندههای ملایم استفاده نمایید؛ برای خشک کردن، آنها را در سایه قرار دهید تا به آرامی خشک شوند و از پهن کردن آنها در مقابل آفتاب بپرهیزد.
• در برنامه زمستانی لباسهای خیس خود را ابتدا در چادر آویزان کنید و موقع خواب به داخل کیسه خواب ببرید، تا برای فردا صبح خشک و قابل استفاده باشند. به جورابها و خشک کردن آنها اهمیت دهید و اگر احساس میکنید ممکن است تا فردا صبح داخل کیسه خواب نیز خشک نشوند، آنها را موقع خواب زیر پیراهن خود و روی شکمتان بگذارید تا خشک شوند. برف روی لباسهای بیرونی و گترهای خود را قبل از آمدن داخل چادر ابتدا با برس یا فرچه کوچکی که همراه خود میبرید، پاک کنید تا کل وسایل چادر را خیس نکند و خود لباسها نیز سریع تر خشک شوند.
• از آنجا لباسهای کوهنوردی از تنفس بالایی برخوردارند، بدن شما هنگام فعالیت کمتر خیس شده و تعرق بدنتان را کمتر متوجه میشوید. لذا چنانچه بیش از حد نیاز لباس به تن داشته باشید، با تعرق شدید در حال از دست دادن آب با ارزش از بدن هستید، بدون آنکه شاید احساس کنید. از طرفی پس از توقف برای استراحت چنانچه لباس ضد بادی به تن ندارید، اولین کار پوشیدن آن است، تا باد به بدن مرطوب شما نخورده و سرما شما را فرا نگیرد. چراکه بدن شما برای گرم کردن مجدد و جبران آن باید کالریهای با ارزشی که برای صعود پس انداز کردهاید را مصرف کند. بنابراین کم کردن و اضافه کردن به موقع لباسها در حین صعود یکی از مهارتهای کوهنوردی است، که علیرغم بیمیلی و بیحوصلگی در هنگام صعود، باید با تمرین به این کار عادت کنید.
• تمام گونه های لباس های تنفسی بسیار حساس و ظریف هستند. معمولا کوهنوردان با تجربه از لباسهای ضد باد ارزانتر استفاده میکنند و لباس تنفسی خود را برای مواقع ضروری نگه میدارند ولی آن را همیشه روی کوله میگذارند تا در دسترس باشد.
• اگر پیراهن لایه اول یا میانی انتخاب کردهاید که دارای کلاه است، اما این کلاه لباس را گرانتر کرده به نظر من ارزشش را دارد که این هزینه را بپردازید و در برنامه همواره کلاهی برای استفاده سریع در دسترس داشته باشید.
