تاکنون ۳۹ معدن سنگ دوره هخامنشی در حوزه پارسه – پاسارگاد کشف و شناسایی شده اند.
این معادن تامین کننده اصلی مصالح بناهای سنگی دوره هخامنشی محسوب می شود. یکی از مهمترین این معادن در کوه های سیوند ، کوه تنب کرم، واقع شده است.که در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این مکان باستانی معدن سنگی است با ستون هایی به جا مانده شبیه ستون های تخت جمشید که شامل کارگاه های متعدد برش و استخراج سنگ است. در الماس بری سیوند، علاوه بر ستون های آماده حمل، کارگاه برش سنگ نیز پیدا ست. درواقع پارسیان برای برداشت سنگ یکپارچه و مرغوب مجبور بودند دل صخره را با عمق زیاد بشکافند. برای نمونه در همین معدن الماس‌بری، قسمت‌هایی از معدن ۸ متر عمق و حدود۴۰متر طول دارند.بر اساس شواهد و بررسی‌های انجام شده، سنگ‌تراشان و حجاران هخامنشی به وسیله قلم چکش و تیشه وبا ایجاد شیارهای افقی و عمودی بر صخره‌های سنگی، قطعات مورد نیاز در ابعاد مختلف را از بستر اصلی سنگ جدا می‌کردند و به تخت جمشید و پاسارگاد انتقال میدادند. جالب اینجاست که در معدن الماس‌بری ، محلی به عنوان استراحتگاه نیز در نظر گرفته میشد که در آن مبل‌ها و صندلی‌های ویژه ای از جنس سنگ ساخته شده که به نظر میرسد قدیمی‌ترین‌ها در جهان باشند. اهمیت این معادن در این است که نشان می‌دهند ۲۵۰۰ سال قبل شیوه برداشت سنگ چگونه بوده است؟ از چه ابزارهایی برای برش و استخراج سنگ استفاده میشد ، چه محل‌هایی برای برداشت سنگ انتخاب میشد کار روی ساخت عناصر سنگی چگونه بوده و چطور آنها را از بالا به پایین و تا پاسارگاد حمل می‌کرده‌اند؟ انجام این کار نیازمند داشتن یک شبکه عظیم مهندسی از استخراج تا انتقال، پرداخت و صیقل هر سنگ است. تبدیل هر قطعه سنگ به ستون، سرستون، ساقه ستون و کف درگاه و کف تالار یک فرآیند پیچیده و زمان‌بری بود، بنابراین معادن این قابلیت را دارند که به ما نشان دهند نحوه کار سنگ تراشی در آن زمان چطور بوده است.
متاسفانه برخی افراد از روی ناآگاهی ، شبانه از ارتفاع بالا می‌آیند و با مواد منفجره معدن‌های تاریخی و باستانی به این مهمی را که بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارند نابود می‌کنند تا به خیال خود گنج پیدا کنند. علاوه بر این ، درغفلت کارشناسان میراث فرهنگی در استان فارس و اهمال وزارت صنایع ومعادن، مجوزهای زیادی برای برداشت سنگ و احداث معدن جدید در این منطقه تاریخی داده شده که این امر باعث نابودی تدریجی آثار باستانی به خصوص معادن کهن شده است.البته باید با دادن آگاهی و بیشتر کردن اقدامات حفاظتی از تخریب بیشتر این معادن جلوگیری کرد. فعالان میراث فرهنگی از همه مردم ایران به خصوص معماران درخواست می‌کند برای نمای ساختمان‌ها از سنگهای ساختمانی استفاده نکنند. استفاده از سنگ در ساختمان سازی بسیار شایع است وجامعه باید متوجه باشند که با این کار ، طبیعت و میراث فرهنگی در حال قربانی شدن است
این برنامه جمعه هشتم آذر با حضور ۷ نفر و با دو دستگاه وسیله شخصی به سمت سیوند اغازشد.
مسیر تنگ خشک ؛ از جاده کمربندی شیراز اصفهان بعد از دوراهی سیوند حدود ۲ کیلومتر رفته و به سمت تنگ خشک برمیگردیم و جاده خاکی را طی میکنیم در همان ابتدا تابلو تنب کرم نمایان است، ما نیز در همین مکان صبحانه راصرف کرده و از مسیری که شیب نسبتا تندی داشت برای دیدن معادن راهی شدیم .حدود سه ساعت کوهپیمایی کردیم، همزمان دیدن اثار زیبا و جالب انسانهای ۲۵۰۰ سال پیش و شگفتی از خلق این سنگهای قطور و حمل آنها به تخت جمشید فعلی روز دلپذیری را برایمان رقم زد . بعد از دیدار از بیشتر این معادن مسیر برگشت را در پیش گرفتیم، سپس به سمت معادن حسین آباد در نزدیکی نقش رستم رفتیم و بعد از بازدید این اثار به شیراز برگشتیم.
با سپاس از اقای مسعود عطروش سرپرست برنامه
گزارش : زهرا درخشان
