بنام خداوند بخشنده
درتاریخ 2 آذرماه تا 5 آذرماه 1400
(به سرپرستی جناب استاد بهروز پایداری)
کوه تفتان:
کوه تفتان در منطقه جنوب‌شرقی ایران، در استان سیستان و بلوچستان میان منطقه سرحد و شهرستان تفتان قرار گرفته است. در‌واقع تفتان یا «چهل‌تن» نام یکی از قله‌های این کوه است که آتشفشان نیمه‌فعال ایران محسوب میشود. ارتفاع کوه با 3941 متر از سطح دریا باعث شده است بلند‌ترین کوه جنوب‌شرقی ایران باشد. کوه تفتان با وجود ارتفاعی که دارد، به‌دلیل قرار گرفتن در منطقه‌ای با اقلیم گرم و خشک، در دوره‌های کوتاهی از سال پوشیده از برف و یخ میشود. پوشش گیاهی دامنه‌های کوه تفتان شامل درختچه‌های کوهی، ارژن، بادام کوهی، گز، سیه چوب و بوته‌هایی مانند آویشن، کاسنی، ریواس و پونه می‌شوند. گرگ و شغال نیز از حیوان‌های این منطقه هستند.
قله‌های کوه تفتان در گستره‌ای به طول ۱۲ کیلومتر پراکنده هستند. این کوه چهار قله با سه دهانه آتشفشانی دارد. قله آتشفشانی و معروف کوه تفتان قله «چهل تن» نام دارد و ارتفاع آن به حدود ۴۰۴۰ متر از سطح دریا میرسد. قله «چهل تن» را با نام کوه «زیارت» نیز می‌شناسند. نام چهل تن بر مبنای افسانه‌ای قدیمی شکل گرفته است که بر اساس آن چهل نفر از سالکان مذهبی در این کوه گم شده‌اند. قله زیارت در جبهه شمالی کوه تفتان قرار دارد و در جبهه جنوبی تفتان قله «مادر کوه» قرار گرفته است که کوتاه‌تر است. دو قله دیگر در شمال شرقی و غرب به ترتیب «صبح کوه» و «نر کوه» نامیده میشود. در نزدیکی قله‌های کوه تفتان سه دریاچه نیز وجود دارد که با نام «دریاسر» معروف است. دریاچه‌های بخش شمالی کوه عمق کمتری دارند و آب آن‌ها شیرین و دریاچه دیگر عمیق با آب شور است. رودخانه‌هایی نیز در طول مسیر دسترسی به قله‌ها وجود دارند که بعضی از آن‌ها فصلی هستند. از معروف‌ترین رودخانه‌های این کوه می‌توان به رودهای «لادیز» و «گزد» اشاره کرد که آب آن‌ها در فصل‌های پر بارش زیاد میشود و در دیگر مواقع سال آب ندارند. چشمه‌های گوگرد و آب شیرین نیز در اطراف کوه و قله‌های آتشفشانی قرار گرفته‌اند.
از مهم‌ترین چشمه‌های آب گرم در اطراف کوه تفتان می‌توان به چشمه آب معدنی «جم چن» یا «جم چین» در شمال غربی کوه، چشمه «آمنی» در غرب کوه و در انتهای مسیر رودخانه «بیدسر»، چشمه «برآبک» در شمال قله، چشمه «یوسف آباد» در غرب کوه، چشمه «ترشاب» در نزدیکی روستای ترشاب در جنوب کوه تفتان، چشمه «مرغاب» در جنوب شرقی تفتان، چشمه «گنج امین» در غرب روستای سنگان و چشمه‌های «کولکو»، «پوچلگی» و «پاول» در شرق کوه تفتان اشاره کرد. گیاهان اطراف این چشمه‌ها از خواص دارویی بالایی برخوردار هستند. ترکیب مواد معدنی داخل آب این چشمه‌ها نیز برای درمان بیماری‌های مختلف کاربرد دارند. بیماری‌های گوارشی و دردهای استخوانی با تاثیر مواد معدنی این چشمه‌ها تا مقدار زیادی التیام پیدا می‌کنند. در تقسیم‌بندی زمین‌شناسی، کوه‌هایی که از آخرین فعالیت آن‌ها کمتر از ۱۰ هزار سال گذشته باشد، در دسته کوه‌های آتشفشانی فعال قرار می‌گیرند. به همین دلیل گرچه از آخرین فوران آتشفشانی کوه تفتان نزدیک به ۷,۰۰۰ سال گذشته است، کوه تفتان از کوه‌های فعال آتشفشانی به شمار می‌رود. از دهانه قله چهل تن که قله آتشفشانی کوه تفتان به شمار می‌رود نیز هنوز بخارهای گوگرد و دود متصاعد میشود.
کوه تفتان یکی از آتشفشان‌های فعال ایران به حساب می‌آید.
نمای قله‌های تفتان شبیه به زین اسب است و سه دهانه آتشفشانی بالای آن قرار دارد. آثار به جا مانده از گدازه‌های آتشفشانی در کوه تفتان، مسافتی به‌اندازه ۱۳۰۰ کیلومتر مربع را پوشانده‌اند؛ اما لایه‌های خاکستر در این کوه زیاد نیست. در حال حاضر از فاصله ۱۰۰ کیلومتری هم بخارهای گوگرد بر فراز کوه تفتان دیده میشود. گازهای خارج شده از این کوه سمی هستند و از ترکیب آن‌ها با آب، اسید سولفوریک به وجود می‌آید که بسیار خطرناک است و از آن با عنوان تیز آب سلطانی یاد می‌کنند. کوه تفتان از رشته کوه آتشفشانی سلطان کوه در پاکستان منشعب شده است که سال‌های زیادی از خاموشی آن می‌گذرد. آخرین فعالیت آتشفشانی قله تفتان نیز مربوط به ۶,۹۰۰ سال قبل است. نام کوه تفتان ریشه در کلمه «تفت» دارد که در زبان محلی به آن «تپت» گفته میشود و معنی گرما می‌دهد.
مسیر دسترسی به قله تفتان:
در جاده خاش به زاهدان (از خاش به سمت شمال)، پس از حدود ۲۰ کیلومتر تابلوی بزرگی مسیر دسترسی به قله تفتان را نشان می‌دهد. از زاهدان به سمت خاش حدود کیلومتر ۱۳۰ می‌توان به خروجی روستاهای تمندان و کوشه رسید. از سر جاده تا دو راهی که سمت راست آن تابلوی اردوگاه را نشان می‌دهد حدود ۲۰ کیلومتر، و از دو راهی تا اردوگاه ۸ کیلومتر راه پیش رو است.
ارتفاع اردوگاه دره گل از سطح دریا ۲٬۴۹۳ متر، ارتفاع پناهگاه صُبَح ۳٬۲۲۸ متر و ارتفاع قله تفتان ۳٬۹۴۱ متر است. از اردوگاه آموزش و پرورش دره گل تا پناهگاه تفتان دو مسیر شناخته شده برای صعود وجود دارد. در صورت انتخاب مسیر تنگه گلو نیاز به سه ساعت کوه‌پیمایی تا پناهگاه است. مسیر دوم معروف به شتر راه است که مسیر صعود کوهنوردان محسوب میشود اما نسبت به مسیر تنگه گلو طولانی‌تر است. همچنین از پناهگاه تا قله تفتان نیز حدود ۳ تا ۴ ساعت زمان لازم برای صعود است.
به دلیل وزش بادهای سنگین و سرد در فصل زمستان عموماً صعود به این قله دشوار است به‌طوری‌که مسیر ۳ ساعته تا پناهگاه بیش از ۶ ساعت زمان نیاز دارد. کوهنوردان عموماً از یال غربی صعود می‌کنند که در آن پناهگاه مجهزی ساخته شده‌است. صعود به تفتان معمولا از یال غربی که ارتفاع ۳۲۲۸ متری آن به پناهگاه صُبح مجهز است، صورت می گیرد. این مسیر کاملا پاکوب شده است. مسیر دیگری برای صعود وجود دارد که از کف دره می گذرد که در این ناحیه سنگ های ریزشی بیشتری مشاهده می شود. مسیر دوم در پناهگاه صبح با مسیر اول، یکی می شود.
شرح برنامه:
با هماهنگی های انجام شده قرار براین شد روز سه شنبه به تاریخ 2 آذرماه 1400 در ساعت 12 ظهر در محل میدان ابوالکلام همنوردان حاضر شوند و به وسیله یک دستگاه اتوبوس حرکت خود را از شیراز به سمت زاهدان و سپس روستای خاش آغاز کنند. همنوردان بعد از جادادن وسایل و کوله پشتی های خود درون اتوبوس اماده حرکت شددند.ودر ساعت 12:30 دقیقه ظهر از پلیس راه شیراز عبور کردیم و مسیر خود را ادامه دادیدیم.در طول مسیر دوستان و همنوردان بسیار پر انرژی و سرحال مشغول گفتگو و صحبت با یکدیگر بوددند .بعد از طی مسافتی برای صرف ناهار در پارک شهر سروستان استان فارس توقف کردیم .ناهار را در کنار دوستان و همنوردان صرف کردیم و بعد از کمی استراحت دوباره به مسیر خود ادادمه دادیم .
در مسیر سرپرست برنامه جناب استاد بهروز پایداری نکات لازم رو به هم نوردان گفتند و توضیح و شرح کامل برنامه صعود را برای ما باز گو کرددند. سپس بعد از طی مسافت چند ساعته برای صرف شام توقف کوتاهی انجام دادیم . و کمی استراحت کردیم.
قرار بر این بود که صبح روز بعد صبحانه را در زاهدان صرف کنیم و سپس به بازار زاهدان که بیشتر لباس کوهنوردی و تجهیزات کوهنوردی در ان به فروش میرسد بریم که به چهارراه رسولی معروف است.
صبح روز بعد حدود ساعت 5:30 دقیقه به زاهدان رسیدیم و سپس برای صرف صبحانه به پارک ازادی زاهدان رفتیم .بعد از کمی استراحت. قرار بر این شد به صورت گروه ای برای خرید به چهارراه رسولی بریم و پس از انجام خرید به پارک ازادی زاهدان که محل سوار شدن اتوبوس و صرف ناهار بود برگریم. حدود ساعت 3 ظهر بعد از صرف ناهار و خرید وسایل مورد نیاز هم نوردان از سوپر مارکت روبروی پارک به سمت خاش حرکت کردیم به محل اسکان اصلی خود اردوگاه دره گل رسیدیم.
با هماهنگی قبلی سرپرست گروه، این مکان با توجه به امکاناتی که به نسبت پناهگاه صبح داشت، برای شب مانی درنظر گرفته شده بود. اردوگاه به نوعی تفرجگاه محلی به شمار می آید که در ارتفاع ۲۵۲۳ متری واقع شده و به امکاناتی چون اتاق هایی با تخت، سالن غذاخوری، آشپزخانه و سرویس بهداشتی مجهز است، به طور کلی این محل از لحاظ امنیتی قابل اعتماد است. همچین آب مورد استفاده در این محل از چشمه های اطراف تامین میشود.شب را در کنار دوستان به دورهمی و صرف شام گذراندیم و کوله سبک خود را برای صعود فردا صبح اماده کردیم و سپس اماده خواب شدیم .قرار براین بود صبح روز بعد در تاریخ 4 اذرماه 1400 حدود ساعت 5 صبح صعود خود را به سمت قله تفتان اغاز کنیم.
شب برنامه سرپرست و مربیان توضیحات لازم را به همنوردان دادن ونکات مهم را ارایه کردن.که این باعث دقیق و منظم اجرا شدن برنامه میشود.سپس اماده خواب شدیم.
روز بعد حدود ساعت 5 صبح حرکت خود را به سمت قله اغاز کردیم. طبق انتظارمان هوا کاملا صاف بود و یک صعود بی نظیر در انتظارمان بود . پس از نرمشی کوتاه که توسط جناب سعید شکری اجرا شد به صف
شدیم. شیب ابتدای مسیر ملایم بود. مسیر صعود کاملا پاکوب بود. بخشی از مسیر از دره (تنگه گلو) گذر می کند. تمام مسیر صعود توسط گروهای کوهنوردی، عموما محلی، دیوارنویسی شده که طبیعت را مخدوش و نازیبا کرده است. در مسیر صعود چشمه های آب معدنی آغشته به گوگرد وجود دارد که قابل استفاده نیست. در دسترس ترین این چشمه ها، در دره منتهی به پناهگاه صبح است. در طول مسیر نیز رود باریکی که سنگ های آن آغشته به گوگرد شده است، دیده می شود.مسیر خود را به سمت پناهگاه بزرگ صبح ادامه دادیم . ارتفاع تقریبی پناهگاه ۳۲۵۰ متر است.
(مسیر کوهستانی تفتان از چشمه آب خوش و تنگه گلو تا شیب کتل دارای عوارض زمین شناختی و فرم تخته سنگ ها و لایه های رسوبی خیلی زیبا و دیدنی هستن . این کوه آتشفشانی ترکیبی از سنگ های آتشفشانی، دگرگونی و رسوبی دارد و هرچند سنگ ها از نوع دگرگون و بازالتی هستند ولی عموما ساختار ریزشی و سست و شکننده ای دارند که امکان جدا شدن و یا حمل قطعات سنگ و شن همراه با سیلاب های موسمی وجود دارد و از این نظر پیش بینی وضعیت جوی منطقه، قبل از صعود امری لازم و عاقلانه است بویژه آنکه در نزدیکی قله نیز بادهای تندی می وزد که ممکن است گاهی شکل طوفان به خود بگیرد.)
مسیر صعود به سمت پناهگاه بسیاز زیبا و بی نظر است .بعد از گذشت از شیب نسبتا تند زیر پناهگاه در ساعت 8:30 دقیقه به پناهگاه صبح رسیدیم که بسیار با شکوه و زیبا هست. پناهگاه جدیدی در کنار ساختمان قدیمی ساخته شده که قابل استفاده هست. پناهگاه جدید ۵ طبقه است و مدت زیادی می شود که کار آن شروع شده. آب مورد نیاز پناهگاه از چشمه پایین دستی که با لوله از رودخانه منحرف شده، تامین می شود. سرویس بهداشتی آن نیز به آب دسترسی ندارد.
برخی گروه های کوهنوردی این پناهگاه را برای شب مانی انتخاب می کنند. در محوطه پناهگاه دو منبع آب جهت شستشو وجود دارد. اما آب شرب باید همراه داشته باشید.در تمام طول مسیر انتن دهی تقریبا وجود دارد.سپس بعد از صرف صبحانه مسیر خود را به سمت قله ادادمه دادیم . در مسیر چشم اندازاهای بسیار زیبا و پوش سنگی خاص اون منتطقه باعث شده بود لذت بسیار زیادی هم نوردان از مسیر صعود ببرند.
سپس حدودا بعد از چند ساعت کوه پیمایی به شیب زیر قله تفتان رسیدیم .دو قله با نام های نرکوه و ماده کوه وجود دارد .که اول ما به قله ماده کوه که گوگردی هست در ساعت 11:30 دقیقه رسیدیم و برفراز زیبای قله تفتان مشغول تبریک به یک دیگر و گرفتن عکس گروهی و تکی شدیم.البته باید حتما روی قله به دلیل وجود گاز گوگرد از ماسک استفاده شود.سپس شروع به حرکت به قله نرکوه در فاصله 45 دقیقه از قله ماده کوه شدیم.
قله نرکوه دارای تابلو و بدون فوران گاز گوگرد هست.سپس عکس دسته جمعی و گروهی گرفتیم و با تبریک گفتن همنوردان به هم و تشکر و قدر دانی از سرپرستان و مربیان اماده بازگشت به سمت پناهگاه برای صرف ناهار شدیم
در ساعت 3 ظهر به پناهگاه صبح بازگشتیم و به صرف ناهار و استراحت مشغول شدیم.
در حدود ساعت 4 ظهر حرکت خود را به سمت کمپ اصلی و محل شروع صعود اغاز کردیم و در ساعت 7 عصر همه دوستان در سلامتی کامل و بسیار پر انرژی به اردوگاه اموزش پرورش رسیدیم و صعود با موفقیت به پایان رسید
سپس دوستان و همنوردان مشغول تهیه شام شددند و به دورهمی و صحبت مشغول شددند.تمام دوستان و همنوردان عزیز به بهترین شکل ممکن در کمال نظم و ارامش وسایل و کوله های خود را اماده کردنند و سپس اماده خواب شددند.
قرار براین شد که فردا صبح ساعت 5:30 دقیق به سمت شیراز حرکت کنیم.
صبح روز بعددر تاریخ 5 اذرماه 1400 بسیار پر انرژی اماده سوار شدن به اتوبوس و حرکت به سمت شیراز شدیم.وبا مجموع توقف برای صبحانه و ناهار در روز شنبه 6 اذرماه 1400 حدود ساعت 2:45 دقیقه شب به شیراز رسیدیم.و این برنامه بسیار عالی و بنظیر به پایان رسید.
(هزینه برنامه به همراه اتوبوس VIPو اقامت 650 هزارتومان تایین شده بود)
نقشه قله تفتان:
اسامی هم نوردان عزیز:
بهروز پایداری-سید رسول علمدار-پیمان کاظمی-جواد نصیری-امیر استخر-سعید شکری کوچک-مجتبی نصیری-محمد تقی زاده-نجف علی زارع-ایمان زارع-هوشنگ صالحی- صابر کشاورز-علیرضا ایدینی-امیر حسین ادیب-محسن زارع-صادق صالحی-حمید فرهنگیان-محمد مهدی رضایی-لیلا بردو-توران شجاعی-لیلا شریعتی-معصومه فرزانه-محبوبه صالحی-فاطمه صالحی کلاهی-مریم پیدایی-فخر السادات طحامی-شیرین دخت رسولی-زهرا اسکندری-رامش تاج الدینی-معصومه نعمت الهی-مهناز طلایی صفت-الهام میرشاه-کوروش مهراسا-غلامحسین رحمانیان-کریم رحمانیان-علیرضا ادیب-رضا شهریاری-نامدار قنبری-محمد رضا یوسفی نژاد-علی حقیقی-سید امیر دست غیب-ارش ایرانی-حسین جمیل زاده-علیرضا حکیم الهی-جمال عرفان نیا-مسعود زارعی-منصور طاووسی.
تشکر و قدر دانی ویژه از طرف جناب بهروز پایداری به آقایان رسول علمدار*پیمان کاظمی*امیر استخر*سعید شکری *نامدارقنبری*شهروز شهریاری و خانم مهناز طلایی و خانم لیلا بردو .
وسپاس و تشکر ویژه از همراهی و همدلی همه ی همنوردان و دوستان عزیز.
سرپرست برنامه: جناب بهروز پایداری
عقبداران در صعود:علی ادیب وصادق صالحی.
تهیه عکس و فیلم صعود: ایمان زارع و صابر کشاورز.
تهیه و اماده سازی گزارش برنامه: امیر استخر.
باسپاس ویژه از باشکاه طبیعت دوست شیراز و مدیریت محترم باشگاه. (آذرماه 1400)
